donderdag 1 mei 2014

De laatste tree naar Drs. P




Heinz Polzer is Zwitser van geboorte en dateert van 1919. Hij zat in 1942 enkele maanden vast in het Scheveningse Oranjehotel, dankzij een wat oneerbiedig lied over Hitler en Mussolini. Zijn 'Dijklied' over het vooroorlogse Schiedam, 'een dorado van drank en erotiek', werd volkshymne. Tot eind jaren zestig werkte Polzer in het reclamewezen, maar al in 1953 verscheen zijn debuut: Zang- en leesboekje voor belangstellenden. Die titel was, in zijn onderkoelde spot, een program. Vanaf 1966 trad Polzer op, onder de naam drs. P. Hij schuwde de media niet, maar trad nooit buiten zijn eigenaardige, mild sarcastische paden. Getrouwd, geen kinderen, een stuk of tien kunstjes achter de piano, maar een steeds puriteinser taalvirtuoos, dat tekent de ontwikkeling van de artiest die dichtende overgrootvader werd.

Integrale studiowerk

In 1996 besloot drs. P. zijn actieve artiestencarrière, natuurlijk in het altijd lastige Harderwijk. Daarna schreef hij bundels. De platen, dat zijn er eigenlijk vanaf de eerste in 1965 maar een stuk of tien. Er waren altijd al veel compilaties, maar deze is de ultieme, omdat niet alleen zijn integrale studiowerk erop staat, maar ook de live optredens die vergeten waren, zoals 'Een flitsende soiree met drs. P', uit 1975. De grote meerwaarde is dat nu ook de losse nummers zijn opgenomen, zoals het onvergetelijke 'O, wat leuk (is dat carnavalsgebreuk)' uit 1974. De acht cd's bevatten in totaal 180 liedjes, conferences en jingles of stukken gesproken tekst, zoals 'Los Pompadores', waarin drs. P een latino formatie aankondigt, die alleen nog uit de percussionist blijkt te bestaan, nadat Polzer heeft uitgelegd hoe de rest van de veelkoppige band in korte tijd het leven liet in een repeterende breuk van bloedwraak, drankzucht en relatiegebonden crimes passionelles.

Ananas

Wat moeten we aanvullen? De megagrote cyclus over groenten en fruit of de onderdelen van het lichaam, waarbij drs. P bij het nummer 'ananas' volledig uit zijn dak gaat? De grote hits als 'Dodenrit' ('twee halfom en één tartaar; leve onze goede tsaar!') of 'Veerpont'? 'Tante Constance en Tante Mathilde'? 'Oost-Groningen' ('dat gaat met strokarton')? Het 'Oud Velhaal' bij de chinees? 'Markt', waar uw daalder een gulden waard wordt? Ja, hij spot ook, in 'Johannes de Doper'. Geen eerbied is het handelsmerk van drs. P. De drie auteurs van het mooie boekwerkje om de acht cd's heen, vinden dat geen punt. Michiel de Jong schetst drs. P's loopbaan, van 'de juffrouw in het trapportaal' bij Willem Duys in 1964 tot een krakende vertolking met groot orkest, in een jaren negentig. Jacques Klöters, radioman en cabarethistoricus, vestigt de aandacht op P's onbeschroomd gebruik van woorden die niet meer alledaags zijn: commensaal, beiaardier, bonenpikster. En dan ook nog rijmen op die woorden, zonder te smokkelen met letters, klemtonen of meer- en enkelvouden. Dat is heel zeldzaam talentvol. Drs. P. is beperkt als zanger, maar kan ongekend fraseren. Luister naar 'Speelgoedmannetjes' en ril van angst bij de Machtsübernahme van de tinnen soldaatjes. Hij maakt gebruik van muzikale technieken, versnellingen die bijvoorbeeld de bezongen inflatie overtreffen of de race tussen kinderoffer en hongerige wolf symboliseert. 'Troika hier, troika daar', dat is zijn weersvoorspelling.

Ivoren toren

Drs. P is inhoudelijk lichtvoetig en excentriek, meer wil hij niet zijn. Aan de taal stelt hij hoge eisen en zijn neerkijken op de grote verloedering sinds het onderwijs van de richel ging is dan ook meedogenloos. Tezelfdertijd: drs. P was nooit ergens bij betrokken. Zijn besmuikte observaties vanuit de ivoren toren zijn hoogst origineel, maar krijgen iets vermoeiends. Daarom: draai de plaatjes spaarzaam. En huiver op de laatste tree van drs. P. Nog geeft hij interviews, rookt hij zijn sporadische sigaar, drinkt zijn koffie op het vaste interviewadres. Nog is het journaille hem welgevallig, door de legende die hij schiep intact te laten. Maar een bijtend liedje over een rechterstoel zit er over luttele jaren niet meer in.

Compilé Complé Drs. P.
Uitg. Top Notch Universal Music / Nijgh &Van Ditmar,
Amsterdam 2012.
36 blz., + 8 cd's.